Fahrelnissa Zeid: İç Dünyaların Ressamı

Fahrelnissa Zeid. Boğaz’da, Akdeniz’de, okyanusta yüzmeyi çok seven, üç ülkenin insanı olup kendini hiçbirine tam olarak ait hissetmeyen, çeşitli şehirlerde yaşayan, atölyeler açan, birçok öğrenci yetiştiren, Spinoza, Kandinski, Jung, Kierkegaard, Nietzsche okuyan, bize o sarsıcı resimleri bırakan ressam. Yazısı da resmi kadar güçlü olan ruhani bir düşünür. Eserleri zamanın ötesinde duran, kolayca tarihlendirilemeyen veya içinden çıktığı dönemin sanat akımlarına kolayca atfedilemeyen ressam.

Resimlerinin, heykellerinin, deneylerinin, üsluplarının, günlük ve mektuplarının izinden giden, eserinin analitik ve tarihsel bir perspektiften anlatısını sunan bu biyografide onu hem bir sanatçı hem bir insan olarak okuyoruz. Hem Zeid’in sanatına hem yirminci yüzyıl Türkiye, Ortadoğu ve Avrupa resim sanatları arasındaki ilişkilere dair karşılaştırmaları bulabileceğimiz, kapsamlı çözümlemelerin yanı sıra inişler çıkışlar, büyük coşkular, çöküntüler, seyahatler, arayışlarla dolu çalkantılı hayatının ve sanatına damgasını vuran sürekli yenilikçiğinin ve keşifçiliğinin izini süreceğimiz, neredeyse sürükleyici bir roman gibi de okunabilecek bir kitap bu. Ömrü boyunca hiçbir kalıba sığmayan Fahrelnissa Zeid’e dair, onu kalıplara, belirli sıfatlara, yorumlara hapsetmeye çalışan oryantalist, indirgemeci stereotiplerin ötesindeki o insanı arayıp bulmaya çalışan, analitik yorumlarla biyografik anlatı dozu arasında güzel bir denge tutturan bir çalışma.