Kapitalizmde belirleyici tüm üretim araçları toplumsallaştığı için ve ikilemenin de engeli bizzat sermaye olduğu için fazla emek zamana bireysel el koyma dönemi tarihsel olarak aşılmış olacaktı. Bu fazla emek ancak ortaklaşa toplumsal ilişki biçimi ile çok daha verimli değerlendirilebilirdi. Komünal toplum fazla emek zamanı yaratacak denli toplumsal emeğin üretim güçlerinin gelişmemesinin, komünist toplum fazla emek zamanına bireysel sahiplenmenin artık olanaksızlığı ve gereksizliğinin ifadesiydi. Ama tüm bu sürecin aktörü ekonomi değil ekonomik ilişkilere giren insanlardı. Ekonomik ilişkilere giren insanlar arasındaki sınıf çatışması tarihin motoruydu. Demek oluyordu ki komünal toplumda da komünist toplumda da sınıf çatışması yoktu. Komünist toplumla hem bilinen anlamı ile tarih hem de "ekonomik ilişkiler" ortadan kalkacak, insanlığın bambaşka bir tarihsel serüveni başlayacaktı. "Ekonomik ilişkiler" nasıl olur da ortadan kalkar?"
Kapitalizmde belirleyici tüm üretim araçları toplumsallaştığı için ve ikilemenin de engeli bizzat sermaye olduğu için fazla emek zamana bireysel el koyma dönemi tarihsel olarak aşılmış olacaktı. Bu fazla emek ancak ortaklaşa toplumsal ilişki biçimi ile çok daha verimli değerlendirilebilirdi. Komünal toplum fazla emek zamanı yaratacak denli toplumsal emeğin üretim güçlerinin gelişmemesinin, komünist toplum fazla emek zamanına bireysel sahiplenmenin artık olanaksızlığı ve gereksizliğinin ifadesiydi. Ama tüm bu sürecin aktörü ekonomi değil ekonomik ilişkilere giren insanlardı. Ekonomik ilişkilere giren insanlar arasındaki sınıf çatışması tarihin motoruydu. Demek oluyordu ki komünal toplumda da komünist toplumda da sınıf çatışması yoktu. Komünist toplumla hem bilinen anlamı ile tarih hem de "ekonomik ilişkiler" ortadan kalkacak, insanlığın bambaşka bir tarihsel serüveni başlayacaktı. "Ekonomik ilişkiler" nasıl olur da ortadan kalkar?"
