Ehmede Xani Mem ü Zin'de aşktan tasavvufa, Kürtlerin kaderinden Newroz'a, İblis'ten ontoloji ve diyalektiğe birçok alanda yeni düşünceler geliştirmiştir. Şair bir beytinde düşünceleri için “Mem û Zin”i bir vasıta kıldığını şöyle vurgulamaktadır:
Şerha xeme dil bikim fesane
İçimdeki dertleri açıklayıp efsaneleştireyim
Zine ü Meme bikim behane
Zin ve Mem hikayesini buna bahane edeyim
Xani, duru şaraba benzeyen Arapça, Farsça ve Türkçeyi bir tarafa bırakarak bu kitabı kendi dili Kürtçeyle yazmaya da şöyle değinmiştir:
Safî şemirand vexwari durdi
Saf şarabı bir yana bırakarak tortuyu içti
Manende durre lisane Kurdi
İnci gibi dizmek için Kürt dilini tercih etti
inaye nizam ü intizame
Bu dili düzene koyup ona çekidüzen verdi
Keşaye cefa ji boy ‘ ame
Imum halkı için bu yolda eziyetler çekti
Da xelqi nebejitin ku “Ekrad
Bunu yaptı ki eloğlu demesin "zaten Kürtler
Beme'rifet in, bi esl ü bunyad
Köken ve yapıları itibariyle kültürsüzdürler
Ehmede Xani Mem ü Zin'de aşktan tasavvufa, Kürtlerin kaderinden Newroz'a, İblis'ten ontoloji ve diyalektiğe birçok alanda yeni düşünceler geliştirmiştir. Şair bir beytinde düşünceleri için “Mem û Zin”i bir vasıta kıldığını şöyle vurgulamaktadır:
Şerha xeme dil bikim fesane
İçimdeki dertleri açıklayıp efsaneleştireyim
Zine ü Meme bikim behane
Zin ve Mem hikayesini buna bahane edeyim
Xani, duru şaraba benzeyen Arapça, Farsça ve Türkçeyi bir tarafa bırakarak bu kitabı kendi dili Kürtçeyle yazmaya da şöyle değinmiştir:
Safî şemirand vexwari durdi
Saf şarabı bir yana bırakarak tortuyu içti
Manende durre lisane Kurdi
İnci gibi dizmek için Kürt dilini tercih etti
inaye nizam ü intizame
Bu dili düzene koyup ona çekidüzen verdi
Keşaye cefa ji boy ‘ ame
Imum halkı için bu yolda eziyetler çekti
Da xelqi nebejitin ku “Ekrad
Bunu yaptı ki eloğlu demesin "zaten Kürtler
Beme'rifet in, bi esl ü bunyad
Köken ve yapıları itibariyle kültürsüzdürler
