Sultan Vahdeddin'in Son Günleri

"Sarayın Abhaz kökenli baş nedimelerinden Rumeysa Hanım, saraya kaç yaşında girdiğini, harem hizmetine ne zaman dahil edildiğini hatırlamıyor. Aklından çıkaramadığı tarih ise 10 Mart 1924: 600 yıl boyunca bu toprakları idare eden Osmanoğullarının ve saray halkının ülkeden çıkarılışı, İstanbul‘dan San Remo‘ya gidiş ve sürgün günleri" Hanedan üyelerinin Villa Nobel‘de geçirdiği zor günlerin en hazini belki de Sultan Vahdeddin‘inki... Saltanatı sona eren bir hükümdarın uzaktan memleketini ve yöneticilerini seyretmesi... San Remo‘da yakınları ile sohbet eden sabık sultan Vahdeddin Türkiye Cumhuriyeti ve kurucuları hakkında şöyle diyordu: "Devletimi kurtarabilecek tek adam Mustafa Kemal‘di. Vazifelendirdim, cebine de nakid koydum ki müşkil duruma düşmesin, iyi de nasihat ettim. Ama ah vefasız bizi sırtımızdan vurdu ah... Millet huzura kavuştu inşallah, fakat hanedan perişan oldu". Sultanın sadık hizmetlilerinden Cenaniyar Kalfa ise "Her devrime bir kurban gerek, biz kurban olduk o da cellat... "diyordu."